ائل سوزی

برابر با شب آخرین چهارشنبه ی سال جشنی به نام «چهارشنبه سوری» یا «جشن شب سوری» در سراسر سرزمین های ایرانی همراه با آتش افروزی و پریدن از روی آن و مراسمی ویژه برگزار می شودچهارشنبه‌سوری نام جشنی باستانی و برگرفته از آیین زرتشتی است که ایرانیان از1700 سال پیش از میلاد تاکنون در آخرین شب چهارشنبه (سه شنبه شب) هر سال، آن را با روشن کردن آتش و جشن و شادی در کنار آن برگزار می‌کنند. جشن آتش در واقع پیش درآمد جشن نوروزاست که نوید دهنده رسیدن بهار و تازه شدن طبیعت است.

چهارشنبه در ورزقان

 درورزقان و توابع آن ماه آخر سال را به چهار قسمت تقسیم می کنند . یعنی چهار چهارشنبه آخرین ماه سال را با نامهای مختلف می شناسند . وهرکدام ارزش و اعتبار خاصی بین مردم مخصوصاٌ سالخوردگان دارد که عبارتند از : 

1- چهارشنبه خبر  2- چهارشنبه گل 

3- چهارشنبه کل یا (کوله چهارشنبه سی)    4- چهارشنبه سوری

چهارشنبه خبر : دراین منطقه چهارشنبه اول اسفند ماه را چهارشنبه خبر مینامند . یعنی این چهارشنبه خبر و نوید بهار را میدهد و به طبیعت مژده ی آغاز بهار را میدهد . و با علائمی مانند گرم شدن هوا و وزش باد گرم و آب شدن تدریجی برف کوهها و بلند شدن بخار آب از همه نقاط زمین مشاهده می شود .

چهارشنبه گل : چهارشنبه دوم آخرین ماه سال را نیز چهارشنبه گل می گویند که با دمیدن گلهای نوروزی و گل یخ(قار چیچکی )در دامنه ها و دشت ها آغاز میشود با شروع این چهارشنبه گلها و سبزه ها شروع به رویش میکنند و طبیعت سبزی و تازه شدن را آغاز میکند .

چهارشنبه کل یا (کوله چهارشنبه سی) :چهارشنبه سوم آخرین ماه سال را نیز چهارشنبه کل یا( کوله چرشنبه ) می نامند . دراین روز مردم به کوتاه کردن موهای خودبه  آراستگی ظاهر می پردازند در این روز مزدم در روستاها حتی به ظاهر وزیبایی حیوانت اهلی خود هم می پردازند یعنی حتی یال موهای اسب خود را نیز کوتاه کرده و موهای دراز و اضافی دم گاو و گاومیش را نیز کوتاه میکنند و بدین ترتیب کهنگی و فرسودگی سال کهنه را از بین برده و  تمیزی و زیبایی را در سال جدید به آنها ارمغان میدهند .

چهارشنبه سوری :آخرین چهارشنبه این ماه که آخرین چهارشنبه سال هم هست چهارشنبه سوری مینامند و بچه ها بیشتر از همه این چهارشنبه را دوست دارند .در عصر این روز یعنی شب سه شنبه مردم بر پشت بامها رفته آتش روشن می کنند و همه اهل خانه از روی آتش پریده و می گویند " زردی من بر تو سرخی تو بر من " و این چنین به سلامتی معنوی و روحی خود کمک می کنند امروزه با گسترش بامهای ایزوگام شده و مخصوصا در خود شهرستان ورزقان مردم در حیاط خود و یا کنار پل بزرگ ویا بالا تپه های نزدیک شهررفته و آتش چهارشنبه سوری را روشن می کنند و بعد از اتمام مراسم آتش به سراغ آجیل چهارشنبه رفته وبه پیرها و بزرگترهای فامیل آجیل و شیرینی میفرستند .

و همچنین دراین شب به خانه ی عروسان نامزد از طرف خانه ی داماد  و دخترانی که اولین چهارشنبه آنان در خانه شوهر هست از طرف پدر و اگر پدر زنده نبود از طرف برادرش هدیه ای که غالباٌ آجیل شیرینی و لباس و طلا وبرنج که پخته شده و یک مرغ برشته شده نیز روی آن میگذارند میفرستند تا دخترها در این روز فرخنده از سهم سفره خانه پدری خود بی نصیب نباشند بدین ترتیب در این روز همه احساس شادی و نشاط صد چندان پیدا میکنند .

ونیز دزر شب چهارشنبه سوری که با پایان روز سه شنبه شروع میشود آنهایی که آرزویی دارند یا مشکل و گرفتاری دارند به پشت بامهای همسایگان خود رفته و از سوراخ بام یا از لب پنجره فال گوش وا می ایستند اگر از داخل خانه حرف شاد و کلمات نشاط آوری بشنوند خوشحال میشوند و میگویند به آرزوی خود خواهند رسید ولی اگر حرف ملال آوری بشنوند غمگین شده و ناراحت میشوند و افراد داخل خانه دراین شب اعتقاد به شادی دارند و میگویند بایستی در این شب شاد بود زیرا به اعتقاد مردم منطقه دراین روز اگر شاد باشی و حرفهای خوب بزنی کل سال جدید شاد خواهی شد و باید دراین شب اصلاٌ حرف نه و نه دارم را نزنی باید همش بگی داریم اگر بگویند نداریم در این سال فقیر میشوند پس با گفتن جملات مثبت دارایی مادی و معنوی خود را در سال جدید به دست خواهند آورد .

ونیز کودکان و نوجوانان با برداشتن دستار و یا نایلونی که طناب به دسته آن بسته اند به پشت بامها رفته و شال آویزان میکنند در گذشته همه خانه ها در پشت بام روزن جهت تخلیه ی دود و رساندن هوای سالم به خانه وجود داشت ولی امروزه بیشتر روزن ها به پنجره تبدیل شده به هر حال اگه روزن بود از روزن و اگر نبود از جلوی پنجره شال یا نایلون خود را آویزان کرده و با پا بر پشت بام میکوبند تا صاحب خانه مطلع شود و سپس صاحب خانه هدیه ای پر شال یا داخل شال گذاشته و شال را تکان میدهند تا صاحب شال متوجه شده و هدیه ی خود را ببرد .

وصبح آن روز سپیده دم تمامی اهل خانه به کنار رودخانه ها و نهرهای موجود در محل زندگی خود رفته و از آب رد شده و آنطرف آب میگویند " سنگینیم اضافه وزنم گرفتاریها و درد و بلاهایم این طرف رودخانه بریز و بمان " و بدین ترتیب سلامتی و نشاط یک ساله خود را به دست آورده و شاد و خرم به خانه برگشته و سعی میکنند از آب چهارشنبه که اعتقاد زیادی به آن دارند هرکس به نحوی استفاده کند یکی خودش را با آب چهارشنبه شستشو میده ودیگری از آب چهارشنبه به خانه آورده و با آن آب کره درست میکند و میگویند اینطور کره و محصولات حیوانات ما برکت پیدا میکند و موقع برگشت از رودخانه برای کودکانی که  اولین بهار زندگیشان را شروع خواهند کرد و نوعروسان چله بری میکنند یعنی با بریدن سبزیهای تازه رشد کرده میگویند چله این شخص رابریدیم تا همیشه سالم و به دور از بلایا و بیماریها باشد .